Khám phá La Dalat - Mẫu xe hơi đầu tiên do người Việt sản xuất
Với tỉ lệ nội địa hóa lên đến 40%, La Dalat được xem là chiếc xe đầu tiên sản xuất tại Việt Nam.
Cái tên La Dalat có thể khá xa lạ với nhiều người, nhưng với dân mê xe, đặc biệt là những “tín đồ” chơi xe cổ, đây lại là mẫu xe có sức hút đặc biệt. Bởi lẽ, La Dalat được xem là “mẫu xe đầu tiên sản xuất tại Việt Nam” và từng là mẫu xe huyền thoại tại “dải đất hình chữ S” trong nửa đầu thập niên 70 của thế kỉ 20.
Dù chính thức được sản xuất trong giai đoạn từ những năm 1970-1975, nhưng câu chuyện về sự ra đời của La Dalat có lẽ khởi đầu từ những năm 1936. Thời điểm này, trong kế hoạch hợp tác kỹ thuật của Citroen về cơ khí ô tô và các quốc gia muốn sản xuất phương tiện giao thông nội địa, hãng xe Pháp đã thiết lập một phân xưởng lắp ráp xe hơi tại miền Nam Việt Nam, lấy tên là Xe hơi Citroen Công ty (theo cách đọc của người phương Tây). Sau này, xưởng được đổi tên thành Công ty Xe hơi Sài Gòn và chính là nơi lắp ráp và sản xuất những chi tiết phụ cho mẫu xe La Dalat trong những năm đầu thập niên 70.
Trở lại với câu chuyện về nguồn gốc sự ra đời của mẫu xe La Dalat. Trong gia đoạn sau thế chiến thứ 2, Citroën phân phối trên thị trường 3 dòng xe gồm 2CV, Citroën Dyane 6 và Méhari. Đến cuối thập niên 60, khi mà những mẫu xe hơi xuất xứ Nhật, Mỹ, Đức bắt đầu xuất hiện và dần chiếm lĩnh Sài Gòn, trước sức ép cạnh tranh, Citroen buộc phải nghiên cứu và phát triển những mẫu xe mới, mang tính chiến lược, chú trọng đến sự đơn giản, dễ sử dụng, sửa chữa nhưng giá thành phải rẻ. Đến năm 1970, những chiếc La Dalat đầu tiền chính thức được đưa lên dây chuyền sản xuất, dựa trên dòng xe Méhari.
Cái tên Dalat được Citroen lấy từ địa danh Đà Lạt, nơi người Pháp mong muốn xây dựng thành một "tiểu Paris" tại Đông Dương. Với định hướng là một mẫu xe giá rẻ nhắm vào khách hàng bình dân ở các nước nghèo, những chiếc La Dalat ra đời với thiết kế đơn giản, thực dụng.
Nhìn bên ngoài, xe khá vuông vức, góc cạnh. Đầu xe ấn tượng bởi kiểu đèn pha tròn, lưới tản nhiệt hình chữ nhật cùng logo cây thông cách điệu trên nắp capo. Xe không có cửa kính mà thay vào đó là 2 tấm bạt có thể cuộn ở 2 bên, nóc xe dùng vải bạt, thân xe được gia công bằng tôn độ bền thấp, khoang nội thất không thể đơn giản hơn với một hàng ghế. La Dalat sở hữu kích thước tổng thể dài x rộng x cao lần lượt 3.500 x 1.530 x 1.540 mm, trọng lượng xe khá nhẹ chỉ khoảng từ 480 đến 590 kg (tùy theo kiểu), riêng kiểu xe có thùng nặng 770 kg.
Bên trong cabin, La Dalat được thiết kế vô cùng đơn giản với vô lăng hai chấu, đồng hồ công-tơ-mét dạng analog, băng ghế ngồi đôi hai chỗ. Xe sử dùng động cơ 4 thì, 2 xi-lanh kiểu đối xứng, dung tích 602 phân khối, công suất 31 mã lực, đi kèm hộp 4 số tay và truyền động trục bánh trước.
Trong những năm đầu sản xuất, La Dalat chỉ đạt tỷ lệ nội địa hóa 25%, nhưng đến năm 1975, con số này đã tăng lên đến 40%. Mặc dù những bộ phận quan trọng trên xe như động cơ, hộp số, giảm xóc, phanh...đều phải nhập trực tiếp từ Pháp về lắp ráp nhưng giai đoạn này, nhiều chi tiết phụ như kính, đèn, mui xe bằng lá thép uốn hoặc vải đã được sản xuất trong nước tại nhà máy Công ty Xe hơi Sài Gòn, tọa lạc góc Lê Lợi - Nguyễn Huệ, nay là Caféteria Rex, Quận 1. Chính vì vậy, La Dalat được xem là mẫu xe đầu tiên sản xuất và lắp ráp tại Việt Nam.
Tưởng chừng như Citroen La Dalat sẽ là mẫu xe “đình đám” trong những năm sau đó thì bất ngờ mẫu xe này bị hãng xe Pháp cho ngưng sản xuất sau năm 1975. Sau 5 năm hiện diện, La Dalat đạt số lượng hơn 5.000 xe và chính thức khép lại thời kì huy hoàng tại Việt Nam. “Cái chết” của La Dalat để lại nhiều tiếc nuối cho nhiều người mê xe. Bởi sau hơn 40 năm, đến thời điểm hiện tại, Việt Nam vẫn đang gặp khó khăn trong việc sản xuất một dòng xe trong nước với tỉ lệ nội địa hóa đạt trên 40% như “huyền thoại” La Dalat.