Nhìn lại thị trường ô tô năm 2017 - Kỳ 2: Chính sách nhập nhằng, xe nhập thất thế, xe nội lên ngôi phút chót
Những nhập nhằng trong chính sách khiến cục diện của cuộc đua giữa xe nhập khẩu và xe lắp ráp tại thị trường Việt Nam năm 2017 bất ngờ đảo chiều vào “phút chót”.
Xe nhập khẩu thất thế trước Nghị định 116
Theo lộ trình giảm thuế nhập khẩu ô tô từ Hiệp định thương mại tự do của các nước trong ASEAN, từ ngày 01/01/2018, thuế suất thuế nhập khẩu ô tô từ khu vực Đông Nam Á về Việt Nam sẽ là 0%. Về lý thuyết, từ năm 2018, khách hàng Việt sẽ có cơ hội được mua những mẫu xe nhập khẩu nguyên chiếc từ ASEAN với chất lượng tốt và mức giá rẻ hơn. Chính vì vậy, ngay thời điểm đầu năm, nhiều người vẫn tin tưởng vào một tương lai tươi sáng cho những dòng xe nhập nội khối ASEAN.
Tuy nhiên, sự thật vốn dĩ không nhiều “màu hồng” như nhiều người Việt vẫn mong ước. Tưởng chừng các dòng xe nhập khẩu sẽ tạo nên một “đế chế” mới tại thị trường Việt Nam thì những chính sách mới về nhập khẩu ô tô ở thời điểm cuối năm 2017 đã khiến mọi chuyện đảo chiều chóng vánh, đẩy giấc mơ xe nhập khẩu giá rẻ của người tiêu dùng ngày càng xa rời thực tế.
Cụ thể, giữa tháng 10/2017, Nghị định 116/2017/NĐ-CP quy định điều kiện sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu và kinh doanh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng ô tô chính thức được Chính phủ ban hành và ngay lập tức vấp phải luồng sóng mạnh mẽ từ phía các nhà nhập khẩu ô tô.
Theo Nghị định 116, ô tô nhập khẩu nguyên chiếc phải được kiểm tra chặt chẽ hơn về khâu giấy tờ khi phải cung cấp đầy đủ các giấy chứng nhận, chứng minh chất lượng sản phẩm, khí thải môi trường và an toàn kỹ thuật. Theo đại diện của một doanh nghiệp nhập khẩu ô tô, quy định này chẳng khác nào một hàng rào “cản đường” ô tô nhập khẩu vào Việt Nam khi những loại giấy tờ chứng nhận từ nước ngoài là rất khó để có được, thậm chí là không tồn tại ở nhiều quốc gia.
Không chỉ riêng rào cản về giấy tờ, theo Nghị định 116, những mẫu ô tô nhập khẩu trước khi được đưa vào thị trường Việt Nam cần phải kiểm tra, kiểm định chất lượng theo từng lô nhập khẩu, dù chỉ là một vài chiếc. Như vậy, mỗi lô hàng nhập khẩu về đều phải tạm “dừng chân” tại cảng, sau đó cơ quan quản lý sẽ chọn ngẫu nhiên một mẫu để kiểm tra. Trước đây, việc kiểm tra chất lượng của xe chỉ được áp dụng cho lô hàng đầu tiên, khi đã qua bước kiểm duyệt, những lô hàng sau đều không cần phải kiểm tra lần nữa.
Điều này lại thêm lần nữa gây khó khăn cho doanh nghiệp nhập khẩu ô tô vì để kiểm tra chất lượng ô tô nhập khẩu, phải mất rất nhiều thời gian và chi phí. Theo tính toán, để kiểm tra chuẩn khí thải Euro 4, cần phải mất khoảng thời gian gần 2 tháng với mức chi phí lên đến khoảng 1.000 USD. Nếu thời gian kiểm tra chậm sẽ kéo theo chi phí lưu kho càng tăng cao hơn.
Với những khó khăn kể trên, các doanh nghiệp VAMA đã nhiều lần ý kiến lên Chính phủ đề nghị điều chỉnh các quy định “ngặt nghèo” trong Nghị định 116, nhưng đến cuối năm 2017, tất cả đều vẫn không có gì thay đổi.
Kết quả là nhiều mẫu xe nhập khẩu không thể kịp thời có mặt tại đại lý mặc dù nhu cầu người tiêu dùng là rất lớn, đặc biệt là khi dịp Tết Nguyên Đán đang đến gần. Một số trường hợp khan hàng có thể kể đến như Toyota Fortuner, Ford Ranger, Ford Explorer hay thậm chí là Honda CR-V thế hệ mới vẫn chưa thể đến tay được khách hàng Việt. Đặc biệt, trong tháng 12/2017, nhiều khách hàng đến đại lý chọn mua các mẫu xe trên nhưng đều “méo mặt” vì đã hết hàng hoặc vướng phải tình huống oái ăm “bán bia kèm lạc”, nếu mua xe phải mua thêm phụ kiện, bảo hiểm…
Chính điều này đã vô tình khiến cho các mẫu xe nhập khẩu làm mất đi niềm tin của khách hàng Việt đang “ôm mộng” mua xe giá rẻ và đây cũng là cơ hội cho các mẫu xe lắp ráp “lấn lướt” giành thế chủ động.
Xe lắp ráp vươn lên phút chót
Trong khi các mẫu xe nhập khẩu vẫn đang loay hoay tìm lối thoát giữa vòng xoáy Nghị định 116 thì ba “ông lớn” sản xuất ô tô trong nước gồm THACO, Hyundai Thành Công và Toyota Việt Nam đều đồng loạt “ra tay” giành thế áp đảo bằng việc công bố mức giá bán mới cho năm 2018 ngay khi năm 2017 còn 1 - 2 tháng mới kết thúc. Trong đó, đa số các mẫu xe đều giảm giá mạnh so với mức giá cũ.
Toyota Việt Nam chính là đơn vị tiên phong trong chuỗi sự kiện công bố giá bán mới cho năm 2018. Đáng chú ý, ngoại trừ sedan hạng D Toyota Camry, những mẫu xe lắp ráp trong nước như Toyota Vios, Corolla Altis hay Innova đều có giá bán giảm chưa từng có trong lịch sử, lên đến gần 60 triệu đồng. Trong đó,cđáng chú ý, "ông hoàng doanh số" Vios là mẫu xe được giảm giá nhiều nhất, giá chỉ ctừ 513 triệu đồng.
Tiếp sau Toyoya Việt Nam là Hyundai Thành Công khi áp dụng mức giá bán mới dành cho Grand i10 với mức giá chỉ từ 315 – 415 triệu đồng, giảm 40 triệu đồng so với giá cũ. Đặc biệt, trước đó Tucson và SantaFe cũng đã được Hyundai Thành Công áp dụng giá bán mới với mức giảm lên đến 230 triệu đồng.
Sau đó, ngày 23/11/2017, THACO cũng chính thức công bố mức giá bán lẻ mới dành cho các mẫu xe thuộc thương hiệu Mazda và Kia, giảm nhẹ từ 10-40 triệu đồng. Trong đó, mẫu xe Kia Morning có giá bán mới chỉ 290 triệu đồng vào năm 2018, rẻ nhất phân khúc xe hạng A.
Đáng chú ý, nếu như Nghị định 116 được cho là “rào cản” lớn đối với xe nhập khẩu nguyên chiếc thì Nghị định 125 được Chính phủ ban hành ngay sau đó 1 tháng lại mở ra cánh cửa mới với nhiều hy vọng dành cho xe lắp ráp trong nước.
Theo Nghị định 125/2017/NĐ-CP, thuế suất thuế nhập khẩu ưu đãi đối với linh kiện ô tô nhập khẩu theo Chương trình ưu đãi thuế, nhiều loại linh kiện ô tô nhập khẩu sẽ được áp dụng mức thuế suất 0%. Như vậy, điều này đồng nghĩa với việc chi phí linh kiện giảm xuống, giá xe lắp ráp trong nước cũng sẽ có nhiều cơ hội giảm sâu hơn nữa.
Đương nhiên, để đạt được mức ưu đãi thuế nhập khẩu trên, các doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước phải đáp ứng đầy đủ các điều kiện kèm theo từ Nghị định 125 của Chính phủ. Mặc dù vậy, những “ông lớn” tại thị trường Việt Nam như THACO, Hyundai Thành Công hay Toyota Việt Nam đều hoàn toàn có thể vượt qua các điều kiện đưa ra một cách dễ dàng. Do đó, đây sẽ là cơ hội lớn giúp cho các doanh nghiệp lắp ráp ô tô trong nước phát triển hệ thống sản xuất và đồng thời, khách hàng Việt sẽ dễ dàng tiếp cận các mẫu ô tô với mức giá rẻ hơn.
Chung quy lại, năm 2017 vừa qua, sự xuất hiện của “combo” Nghị định 116 và Nghị định 225 đã khiến cho cục diện cuộc chiến xe nhập khẩu và xe lắp ráp tại thị trường Việt Nam bất ngờ đảo chiều vào “phút chót”. Cho đến thời điểm hiện tại, mặc dù đang ở trong những ngày đầu tiên của “cột mốc vàng” 2018 nhưng việc mua xe nhập giá rẻ vẫn chỉ là giấc mơ dang dở, và các mẫu xe lắp ráp vẫn đang thu hút sự quan tâm từ người tiêu dùng Việt với mức giá bán hấp dẫn chưa từng có trong lịch sử.